De Grens_toeristen op de wallen

06 mei 2018

Om Oudeschans kunnen en willen we niet heen. Het vandaag de dag zeer op het toerisme gerichte vestingdorpje is ooit voor graaf Willem-Lodewijk van Nassau belangrijk genoeg geweest om er een vesting te bouwen. Maar liefst 2000 soldaten moesten meehelpen de vermaledijde Spanjolen uit de Fries/Groningse contreien te verdrijven. Een geduchte krijgsbende in een relatief dun bevolkt moerasgebied. Oudeschans heette toen nog Bellingwolderschans. Toen er een nieuwe schans werd gebouwd in 1628, werd Bellingwolderschans Oudeschans, en de nieuwe schans Nieuweschans. Grunneger logica, nait? 

We fietsen het dorp binnen vanuit het zuidoosten langs de Oudeschanskerweg. Het is een klein dorp met net aan de 100 inwoners. We besluiten eerst om het dorp heen te wandelen en fietsen, over de buitenste wal. Het levert een overzichtelijk beeld op: malse weilanden waarin paardebloemen bloeien, en door het groene loof schemeren de roodstenen huizen van het dorpje. Ook zie je de hoekpunten van het bastion goed. Het is een warme dag, we komen nauwelijks iemand tegen. Op een bepaald moment arriveren we bij de Poortweg. We steken die over, en nemen een pad dat uitkomt bij de oude Westerwoldsche Aa. We zien in deze oude rivierarm nota bene een paar geelwangschildpadden zwemmen. Achtergelaten of ontsnapte huisdieren met geen schijn van kans zich ooit voort te planten.

   Oudeschans buitenste vestingwal; ©FFG

Met de rug tegen de kerkmuur kijken we naar de plek waar eens de haven is geweest die rechtstreeks verbonden was met de Dollard. De Westerwoldsche Aa stroomde daar toen ook. Daar is niet meer van over dan de al genoemde dode arm.
We fietsen en wandelen een rondje vanaf de Poortweg, langs de Voorstraat en langs de Achterstraat, alwaar een heuse handbediende brandweerpomp staat, we rijden verder door over de Voorstraat naar het Dodenbastion oftewel het kerkhof. Hier kun je vanaf de wal de Oudeschanskerweg overzien. Aan de andere kant van de Voorstraat ligt het zgn. kruidenbastion. Ga daar maar eens appels rapen in het najaar. Je hebt voor meer dan een jaar appelmoes in huis!

Bourtange staat alom bekend als hét vestingdorp van de provincie Groningen, maar Oudeschans heeft genoeg te bieden voor de passerende toerist om er minstens een halve dag op zeer aangename wijze door te brengen.

   Oudeschans voormalige haven; ©FFG

   Oudeschans oude arm Westerwoldsche Aa; ©FFG

De Grens_schans in de ruigte

5 mei 2018

Een nogal forse ree steekt de Hamdijk over, springt over sloot en afzetting, en rent met een enorme vaart het uitgestrekte weiland in. Het beest heeft zojuist Nederland voor Duitsland verruild. We zagen het al eerder: er is geen grens!

   Hamdijk Nieuweschans; ©FFG

De Hamdijk loopt pal langs de grens van Groningen en Duitsland vanaf Bad Nieuweschans tot Booneschans. Daar buigt hij in westelijke richting, naar Klein Ulsda. Het Bos op de Houwingaham verrast ons! Wat een prachtig natuurgebied. We bekennen het maar ruiterlijk: we hadden nog nooit van Houwingaham gehoord. Inmiddels weten we iets meer van de naam Houwingaham, die naar een stuk (afgebakend) land met bebouwing verwijst dat ooit aan de familie Hovinga (Houwinga) toebehoorde. We hebben het dan over de vroege 14e eeuw. Later is de nederzetting verlaten vanwege een of meerdere overstromingen van de Dollard. Het is historisch en archeologisch gezien een razend interessante streek, zo zijn er de fundamenten van twee steenhuizen gevonden. De oorspronkelijke nederzetting zet zich voort op Duits grondgebied. Er loopt dus een grens door het voormalige Houwingaham! Wie meer wil weten van Houwingaham kan terecht op oostgrunn.nl. 
                                                                    

   Houwingaham; ©FFG 

   Booneschans; ©FFG

Leunend op de Booneschanskerbrug kijken we naar de zwaluwen die af- en aanvliegen over het Vereenigd of B.L. Tijdenskanaal. In noordelijke richting - naar Bad Nieuweschans - mondt dit kanaal uit in de Westerwoldsche Aa, en in zuidelijke richting brengt dit water je naar Bellingwolde, een grensplaats die we zeker zullen aandoen. Zover is het nog niet.

De naam Booneschans zou 'schans van Bunde' kunnen betekenen (Bone of Boene in het Oost-Fries), maar misschien verwijst de naam wel naar de man die de schans liet bouwen, een zekere Boner. In het fameuze rampjaar 1672 deed de Booneschans dienst in de strijd tegen de bisschop van Münster (Bommen Berend). De schans is verdwenen, en nu staan er wat huizen en boerderijen lekker zichzelf te zijn in deze paradijselijke ruigte. Die overigens een schat aan vogels, bloemen en insecten bezit. En kleuren!