FilmFabriekGroningen: De Grens_oorlog, moord en willekeur

13 juli 2018

Burcht Wedde; ©FFG

De grensgebieden van Groningen en Nedersaksen zijn het toneel geweest van veel strijd en onmin. Misschien is dat te zacht en te algemeen uitgedrukt. Hopelijk maken korte voorbeelden een en ander concreter.

Burcht Wedde (ook wel aangeduid als Kasteel Wedde) is zo'n voorbeeld. Binnen de kaders van dit blog is een uitgebreide verhandeling over dit historische bouwwerk niet handig. En ook niet nodig. Het onvolprezen internet biedt informatie te over.
Tussen het kinderhotel - bedoeld als verblijfplaats voor die kinderen die 'aan de andere kant van het geluk geboren zijn' ¹) - en de 14e eeuwse borg die ook wel bekend staat als het 'Huis te Wedde' zijn talloze verhalen te vinden over snode machtswellustelingen, intriges, foute zonen, valsheid in geschrifte, listen, lagen en leugens, huwelijken uit berekening, oorlogen, veldslagen, heksenprocessen, moord en vroomheid.

Eerst iets over de omgeving van de burcht. Die is een lust voor het oog. Vanaf het Kasteel fiets je linksaf de Hoofdweg van Wedde op, dan ga je linksaf de Kempkebosweg in. Die fiets je grotendeels af tot een zandpad links en daar kun je naar de Ruiten Aa rijden. Een alternatief is doorrijden naar de Veelerweg, linksaf de Meiënweg inslaan, en je bent dan ook in het Ruiten Aa dal. Je rijdt pal langs de kronkelende beek, en je passeert de beruchte

steen Giezelbaarg; ©FFG

Giezelbaarg. De informatiesteen daar maakt je in niet mis te verstane woorden duidelijk dat heksenprocessen heel gewoon waren. De Giezelbaarg was de plek waar executies werden uitgevoerd. Die plek ziet er nu uit als een onschuldig doorsneebosje in het akkerlandschap.

Waar het Veeler Diep samenkomt met de Ruiten Aa gaat de stroom verder als de Westerwoldsche Aa. De loop van het Veeler Diep is verlegd, de Westerwoldsche Aa begint een aantal meters eerder dan vroeger. De wandelaar of fietser die op dat punt aankomt, heeft dan al volop kunnen genieten van een van de mooiste beken van de provincie Groningen: de Ruiten Aa. Dat kan niet genoeg gezegd worden.

Ruiten Aa; ©FFG

Onze tocht gaat langs de oevers van de Westerwoldsche Aa verder over een zandrug of tange. Hier is zwaar gevochten tussen de Staatse troepen van Lodewijk van Nassau en de Spaanse legers. Je zou met een beetje goede wil mogen zeggen dat de geboorte van Nederland hier is begonnen, een bevalling die tachtig jaar zou duren. Hier wil zeggen: in het lieflijke Westerwolde in Oost-Groningen. Deze formulering staat garant voor verwarring bij de lezer. Een korte toelichting:
In de middeleeuwen maakte Westerwolde deel uit van het hertogdom Saksen, en was in leen bij de Abdij van Corvey. Vanuit Saksen (Duitsland) gezien was Westerwolde een westelijk gebied: het woud of bos in het westen. In die naam leeft het Saksische/Duitse perspectief voort. De landsgrens is naar het oosten verschoven en Westerwolde hoort bij Groningen.

Aan de Burcht Wedde is de naam van de familie Addinga verbonden. En die naam maakt misschien alles waar wat in de laatste zin van de tweede alinea hierboven is gezegd. Voorzover valt na te gaan, hebben de Addinga's zich de heerlijkheid Wedde en Westerwolde toegeëigend, met behulp van allerlei bisschoppelijke documenten. Vast staat dat Egge Addinga (I) naar eigen inzicht regeerde over het gebied en er rechtsprak. Uiteindelijk kwam die willekeur hem duur te staan. Bij Wessinghuizen is de man omgebracht. Ook verscheidene nazaten van Egge I belandden om vaak negatieve redenen in de annalen van Westerwolde.